Kısa Dönem İkamet İzni 2025: Şartlar, Süreç ve Hukuki Destek
1. Giriş
Yabancıların Türkiye’de yasal olarak kalabilmelerine imkan tanıyan ikamet izinleri, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) kapsamında düzenlenmektedir. Bu kapsamda kısa dönem ikamet izni, belirli amaçlarla sınırlı süreli olarak Türkiye’de kalmak isteyen yabancılara tanınan bir ikamet hakkıdır. Kısa dönem ikamet izni, hukuki dayanakları, başvuru koşulları ve uygulanma alanları itibarıyla detaylı bir değerlendirmeyi gerektirir.
2. Kısa Dönem İkamet İzninin Hukuki Dayanağı ve Genel Esaslar
Kısa dönem ikamet izni, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31 ila 33. maddeleri ile Yabancılar ve Uluslararası Koruma Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu izin türü, Türkiye’de belirli bir amaçla sınırlı süre bulunmak isteyen yabancılara tanınan geçici yasal ikamet hakkını ifade eder.
Kısa dönem ikamet izni başvurularında, yabancının Türkiye’de yasal ve güvenli bir şekilde ikamet edebilmesi için bazı temel şartların sağlanması zorunludur. Başvuru sahibinin geçerli bir pasaport veya pasaport yerine geçen belgeye sahip olması, Türkiye’de kalacağı süre boyunca geçerli bir sağlık sigortasının bulunması ve yeterli, düzenli maddi imkânlarını belgelendirmesi gerekir. Ayrıca başvuru sırasında kalınacak adresin açıkça beyan edilmesi zorunludur. Bunun yanında, başvuru sahibinin kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından herhangi bir tehdit oluşturmaması da kısa dönem ikamet izni verilmesinde temel değerlendirme ölçütlerinden biridir.
3. Kısa Dönem İkamet İzni Verilebilecek Haller
Kısa dönem ikamet izni, farklı amaçlarla Türkiye’ye gelen yabancılar için çeşitli kategoriler altında düzenlenmiştir. Bilimsel araştırma amacıyla Türkiye’ye gelen yabancılar, ilgili kamu kurum veya kuruluşlarından gerekli izinleri almak şartıyla kısa dönem ikamet izni başvurusunda bulunabilir; idare bu süreçte proje, araştırma planı veya izin belgelerini talep edebilir. Türkiye’de taşınmaz edinen yabancılar ise, söz konusu taşınmazı ikamet amacıyla kullanmaları ve aile üyelerinin de aynı adreste bulunmaları koşuluyla kısa dönem ikamet izninden yararlanabilir. Ticari ilişki kurmak veya iş kurma niyetinde olan yabancılar, bu amaçlarını ticari plan, davet mektubu ya da iş bağlantısını gösteren belgelerle kanıtlamaları hâlinde aynı izne başvurabilirler. Turizm amacıyla kısa süreli olarak Türkiye’de bulunmak isteyen yabancılar da kalacakları adresi beyan etmek ve bu amacı destekleyen somut belgeleri sunmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni alabilir; ancak yalnızca “turizm” beyanı yeterli görülmez. Tedavi amacıyla Türkiye’ye gelen yabancılar bakımından ise, kamu sağlığını tehdit eden bir hastalığın bulunmaması, yetkili sağlık kuruluşlarınca tedavi kabulünün yapılmış olması ve tedavi masraflarının karşılanacağının belgelenmesi gerekir. Bu durumda sağlık sigortası şartı aranmaz ve verilecek ikamet izni tedavi süresiyle sınırlı olur; refakatçilerin ise genel hükümlere göre ayrı başvuru yapmaları zorunludur.
Türkiye’de eğitim, araştırma, staj veya kurslara katılacak yabancılara, ilgili kurum veya kuruluşlardan alınan belgeler doğrultusunda kısa dönem ikamet izni verilebilir. Kamu kurumları aracılığıyla gelen kişiler için maddi imkân veya sağlık sigortası gibi bazı şartlar aranmayabilir. Türkçe öğrenme amacıyla başvuran yabancıların ise Millî Eğitim Bakanlığı onaylı bir kursa kayıt yaptırmaları ve kurs süresine uygun belge sunmaları gereklidir. Adli veya idari makamların talebi doğrultusunda Türkiye’de kalması gereken yabancılar da talepte belirtilen süreyle sınırlı olmak üzere kısa dönem ikamet izni alabilir; bu durumda genel şartların tamamı aranmayabilir. Aile ikamet izni ile Türkiye’de bulunan yabancılar ise belirli koşullarda kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilir. En az üç yıl aile ikamet izniyle kalan ve 18 yaşını dolduran kişiler, Türk vatandaşıyla evliliği sona ermiş olup üç yıl aile ikamet izni bulunanlar (aile içi şiddet mağdurlarında süre şartı aranmaksızın), ya da destekleyicisinin ölümü nedeniyle aile ikamet izni sona eren kişiler bu kapsamdadır. Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayan yabancılar da mezuniyetlerinden itibaren altı ay içinde başvurmaları koşuluyla en fazla bir yıl süreli kısa dönem ikamet izni alabilirler. Bu uygulama, mezunların Türkiye’de kalıp iş aramasını ve nitelikli işgücü olarak değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Ayrıca, Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenen tutarda yatırım yapan yabancılar ile eşleri ve ergin olmayan veya bağımlı çocukları, beş yıla kadar kısa dönem ikamet izni hakkına sahiptir. Bu düzenleme, doğrudan yabancı yatırımı teşvik etmeyi hedefler. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları ise diğer yabancılardan farklı olarak beşer yıllık sürelerle kısa dönem ikamet izni alabilmektedir.
4. Başvuru Süreci ve Değerlendirme Kriterleri
Kısa dönem ikamet izni başvuruları e-ikamet sistemi üzerinden yapılır. Başvuru sahibi gerekli belgelerle birlikte randevu tarihinde Göç İdaresi’ne şahsen başvurmalıdır. Belgelerin eksiksiz ve amaca uygun olarak sunulması büyük önem taşımaktadır. Değerlendirme sürecinde idare, gerekirse başvurana ait ek bilgi ve belgeler talep edebilir.
5. Sonuç
Kısa dönem ikamet izni, Türkiye’de kalmak isteyen yabancılar bakımından esnek ve çeşitlendirilmiş bir yasal ikamet hakkı sunmaktadır. Ancak bu iznin amacı dışına çıkılmaksızın kullanılması, belgelerin eksiksiz sunulması ve belirli süre şartlarına riayet edilmesi gereklidir. Başvuru sürecinde doğru hukuki yönlendirme alınması, ret veya sınır dışı gibi istenmeyen sonuçların önlenmesi açısından önem arz etmektedir.